<p class="ql-block"><b>歌謠的雙關語表現法</b></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 歌謠的表現法,雖然和詩歌大概可說相似,但細別之,實有許多不同之點。現在我所要說的雙關語,便是其中之一。</p><p class="ql-block"> 雙關語,是詞在此而意在彼,借別的詞以顯他的內意,中間最緊要的條件,便是二者聲音的相同或類似。</p><p class="ql-block"> 春秋時候,吳國有兩句歌謠道:</p><p class="ql-block">吳宮秋,吳王愁。</p><p class="ql-block"> 這里的"秋"字,后人以為是"隱語",我疑他是"愁"的雙關語。在樂府中有許多詩歌是用的這樣表現法的。如:</p><p class="ql-block">前絲斷纏綿,意欲結交情;</p><p class="ql-block">春蠶已感化,絲子已復生。</p><p class="ql-block">我念歡的的,子行由豫情;</p><p class="ql-block">霧露隱芙蓉,見蓮不分明。</p><p class="ql-block">憐歡好情懷,逢居作鄉里。</p><p class="ql-block">桐樹生門前,出入見梧子。</p><p class="ql-block">--《子夜歌》--</p><p class="ql-block">別后常相思,梧蕾千丈開。</p><p class="ql-block">題碑無龍時。</p><p class="ql-block">--《華山畿》--</p><p class="ql-block">奈何不可言,朝看暮牛跡。</p><p class="ql-block">知是宿蹄痕。</p><p class="ql-block">歡相憐,題心共飲血,</p><p class="ql-block">梳頭入黃泉,分作兩死計。</p><p class="ql-block">-﹣讀曲歌﹣-</p><p class="ql-block"> "前絲","絲子",即"前思","思子","見蓮"即"見憐","梧子""即"吾子","題碑"即"啼悲","蹄痕"即"啼痕","計"即"髻",這些都是極顯明的雙關語。</p><p class="ql-block"> 《子夜》,《讀曲》等歌,大概都是當時民間流行的情歌,而被取入樂府的。我們試看書本上對于其作者的記載的游移不定,便很可想見,"俚語俱趣,拙語俱巧,自是詩中別調;然雅音既遠,鄭衛雜興君子弗尚也。"這是沈德潛先生對于他所發的議論,然我們讀了,適足證明他確是一種別于所謂"雅音"的文藝﹣﹣一種純粹的"平民文學"。至于篇中所喜用的幾為民間文藝所專有的表現法,-﹣雙關語﹣﹣在我們詩歌的王國中,前者少有,后亦不多見(自然非盡無),尤非全無意義了。</p><p class="ql-block"> 哦!上面貪說了些廢話,幾乎把題目丟了,回到本文吧。這種表現法﹣﹣雙關語﹣﹣歌謠中的勢力頗為普遍,最大的緣故,是歌謠為"口唱的文學",所以能適合于這種"利用聲音的關系"的表現。尤其是表現關于戀愛的文藝,這種婉轉動人的方法,更切用而且多用。</p><p class="ql-block"> 我現在具把自家搜輯的山歌,揀幾首做證吧﹣-</p><p class="ql-block">想妹一年又一年,</p><p class="ql-block">古井燒香暗出煙。</p><p class="ql-block">魂魄五更同妹嬲,</p><p class="ql-block">醒眼依舊隔重天。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">二月燕子口含泥,</p><p class="ql-block">一個高飛一個低。</p><p class="ql-block">路上逢郎無相問,</p><p class="ql-block">那條心事來怨我。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">嶺崗頂上一枝梅,</p><p class="ql-block">千年萬載無花開。</p><p class="ql-block">柑子來同桔子味,</p><p class="ql-block">唔得團圓做一堆。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">新安伯父呣老神,</p><p class="ql-block">無人燒香都呣靈。</p><p class="ql-block">豬肝心肺樹上吊,</p><p class="ql-block">唔知心肝想乜人。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">想妹想到發娘狂,</p><p class="ql-block">想還難到妹間房!</p><p class="ql-block">手上黃蠶來口口,</p><p class="ql-block">肚裹經絲暗想娘。</p><p class="ql-block"> "煙"即"冤";意謂想而不可得的冤枉。"燕"即"怨","柑"即""甘",為甘樂之意。"桔"即"結"為諺郁之意。"老神"即"老誠","絲"即"思"。</p><p class="ql-block"> 還有一種,是假借同體別義的字以見意的,如﹣-</p><p class="ql-block">古井燒香暗出煙。</p><p class="ql-block">唔知老妹乜人連?</p><p class="ql-block">飯甑落鑊又無蓋,</p><p class="ql-block">米篩做蓋氣飄天。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">我唔信﹣-</p><p class="ql-block">十句講來無句真,</p><p class="ql-block">出門遇到賣糖角,</p><p class="ql-block">我今唔信口甜人。</p><p class="ql-block"> 一借炊飯的"煙氣",為"怒氣"的"氣",一借"糖角"的"甜",為口舌"甜滑"的"甜",這都是以同體別義的字為雙關的。《子夜》,《讀曲》等歌,也多這例,我且簡舉兩個﹣-</p><p class="ql-block">見娘喜容媚,愿得結金蘭。</p><p class="ql-block">空緯無經緯,甚匠理自難。</p><p class="ql-block">--《子夜歌》--</p><p class="ql-block">欲行一過心,誰我道相憐。</p><p class="ql-block">摘菊持飲酒,浮華著口邊。</p><p class="ql-block">--《讀曲歌》--</p><p class="ql-block"> 前借"布匹"的"匹",為"匹配"的"匹",后借"菊華"的"華",為"浮華"的"華"。</p><p class="ql-block"> 由上所舉的看來,邏輯表現法,似與隱比法頗同類,但我們細心考究一下,便知實不同科。歌謠中用隱比的尤多,我試舉點例:</p><p class="ql-block">石壁種菜難生根,</p><p class="ql-block">生疏老妹難兼身,</p><p class="ql-block">腳踏棉車打空紡,</p><p class="ql-block">展來展去都閑情。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">竹篙打水兩難開,</p><p class="ql-block">問娘轉去幾時來</p><p class="ql-block">三籮冇谷丟落海,</p><p class="ql-block">呣得團圓做一堆。</p><p class="ql-block"> 這兩者,各除第二句外,全都是隱比,這些和前面所引的不同之處,一則注重在所借喻的事物之意義,一則注重在所借喻的事物之聲音。也有些意義與聲音并著重的,那實介于雙關語和隱比法之間,但都是極少數的例外了。(上面所舉的"見娘喜容媚"一首,頗足為這個的適例)</p>
主站蜘蛛池模板:
朔州市|
禄丰县|
化德县|
峨眉山市|
班玛县|
自贡市|
吉木乃县|
临海市|
大竹县|
庆阳市|
依安县|
咸丰县|
嘉黎县|
新平|
永州市|
习水县|
南华县|
安西县|
南溪县|
龙里县|
福贡县|
彝良县|
浪卡子县|
靖西县|
连州市|
沅陵县|
龙井市|
宝应县|
和林格尔县|
平利县|
贵阳市|
洛阳市|
绍兴市|
静乐县|
油尖旺区|
石景山区|
满城县|
华阴市|
莆田市|
长子县|
皮山县|