跆拳道,波多野结衣结婚了吗,JAPANESE50MATURE亂倫,美女视频黄网站免费观看

杜甫詩(shī)中的特殊句式

丹麥童子

<p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">杜甫詩(shī)中的特殊句式</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">原創(chuàng) 蔣紹愚 獨(dú)立精神 2024-05-29 08:08 廣東</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">本文作者蔣紹愚教授</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">摘要</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">杜甫詩(shī)中的特殊句式和散文差別較大,如果不了解這些特殊句式,就會(huì)影響詩(shī)的閱讀和理解。杜甫詩(shī)中的特殊句式主要有六類(lèi)。一是特殊話(huà)題句,其結(jié)構(gòu)是“話(huà)題+V+NP”,話(huà)題可以是名詞詞組、動(dòng)詞詞組、形容詞詞組,在語(yǔ)義上可讀作“V+NP+(之)+話(huà)題”。二是特殊“兼語(yǔ)句”,即一個(gè)普通動(dòng)詞帶一個(gè)賓語(yǔ),而在賓語(yǔ)后面又出現(xiàn)一個(gè)形容詞,和前面的賓語(yǔ)構(gòu)成主謂關(guān)系。三是關(guān)系語(yǔ)處于特定位置。如果關(guān)系語(yǔ)出現(xiàn)在通常主語(yǔ)、賓語(yǔ)所在的位置上,或者關(guān)系語(yǔ)插入句中,往往會(huì)引起誤解。四是倒裝句。在杜詩(shī)的注釋中常有人提到“倒裝”。仔細(xì)分析,很多都不是倒裝。真正的倒裝是有的,但不太多。五是連貫句。唐詩(shī)一般是兩句一聯(lián),一聯(lián)之中的兩句,是兩個(gè)獨(dú)立的句子。但杜甫詩(shī)中,有的一聯(lián)才是一個(gè)句子,上句和下句要連起來(lái)讀,我們把它稱(chēng)為“連貫句”。六是二聯(lián)相續(xù)。杜甫詩(shī)中有“一與三相續(xù),二與四相續(xù)”和“一與四相續(xù),二與三相續(xù)”兩種情況。當(dāng)然,詩(shī)詞的語(yǔ)言畢竟是一種藝術(shù)的語(yǔ)言,有些句子高度凝縮,很難做出清晰的句子分析。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">關(guān)鍵詞</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">杜詩(shī);特殊話(huà)題句;特殊“兼語(yǔ)句”;關(guān)系語(yǔ);倒裝;連貫句;二聯(lián)相續(xù)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">唐宋詩(shī)詞的句式,大多和散文基本相同,只是根據(jù)詩(shī)詞的需要略有變化。這些句式并不難懂,不會(huì)成為閱讀和理解的障礙。有些句式和散文很不一樣,如果不了解這些句式,就會(huì)妨礙詩(shī)詞的閱讀和理解。這些句式,我們稱(chēng)之為詩(shī)詞的“特殊句式”。這些特殊句式,在我的《唐宋詩(shī)詞的語(yǔ)言藝術(shù)》(蔣紹愚,2023)一書(shū)中都已做了分析和說(shuō)明。在杜甫詩(shī)中,這些特殊句式數(shù)量很多。本文以杜甫詩(shī)為材料,對(duì)這些特殊句式作進(jìn)一步的討論。杜甫詩(shī)有不同版本,本文依據(jù)的是《杜甫全集校注》(蕭滌非主編,張忠綱終審統(tǒng)稿,2014)。詩(shī)的題目過(guò)長(zhǎng)的,只截取前面幾個(gè)字。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">本文作者著《唐宋詩(shī)詞的語(yǔ)言藝術(shù)》</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">一、特殊話(huà)題句</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(一)什么是特殊話(huà)題句?</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">在談這個(gè)問(wèn)題之前,先要簡(jiǎn)單地說(shuō)一下一般的話(huà)題句。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">一般的話(huà)題句,其結(jié)構(gòu)是“話(huà)題(topic)+述題(comment)”。如“盤(pán)剝白鴉谷口栗,飯煮青泥坊底芹”(杜甫《崔氏東山草堂》),兩句都是話(huà)題句,“盤(pán)”和“飯”是話(huà)題,是陳述的對(duì)象,后面是述題,敘述“盤(pán)(盤(pán)中)”如何如何,“飯”如何如何。“飯煮青泥坊底芹”這句,意思是飯是和青泥坊的芹一起煮的。“飯”不是動(dòng)作的發(fā)出者,而是陳述的對(duì)象。“煮青泥坊底芹”是述題,是對(duì)“飯”的陳述。這種句子不難理解。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">但特殊話(huà)題句的結(jié)構(gòu)和意義都和一般話(huà)題句不同。請(qǐng)看下面兩個(gè)例句:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(1)飯抄云子白,瓜嚼水精寒。(《與鄠縣源大少府宴渼陂得寒字》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(2)魚(yú)知丙穴由來(lái)美,酒憶郫筒不用酤。(《將赴成都草堂》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">例(1)的“飯”和“瓜”也是話(huà)題,但整句的結(jié)構(gòu)和一般話(huà)題句不一樣。例(2)的結(jié)構(gòu)是“魚(yú)知丙穴/由來(lái)美,酒憶郫筒/不用酤”,“魚(yú)知丙穴”和“酒憶郫筒”可以抽出來(lái)分析,“魚(yú)”和“酒”也是話(huà)題,但后面的結(jié)構(gòu)也和一般話(huà)題句不一樣。要理解這兩句就比較困難。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">杜甫像</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這兩者的結(jié)構(gòu)都是“NP1+V+NP2”,動(dòng)詞V前面的NP1是敘述的對(duì)象,是一個(gè)大范圍,如“飯”是所有的飯,“魚(yú)”是所有的魚(yú)。在動(dòng)詞V后面的NP2是這個(gè)大范圍之中的一類(lèi),如“云子白”指云子(碎云母)一樣白的飯,“丙穴(地名)”指丙穴的魚(yú)。中間的動(dòng)詞V“抄”是“盛起來(lái)”的意思,“知”是知道。“飯抄云子白”連起來(lái)說(shuō)是:說(shuō)到飯,我抄起來(lái)的是和云子一樣白的飯;“魚(yú)知丙穴”連起來(lái)說(shuō)是:說(shuō)到魚(yú),我知道的是丙穴的魚(yú)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這個(gè)意思,如果換一種說(shuō)法,也可以說(shuō)成“我抄起了云子一樣白的飯”,“我知道丙穴的魚(yú)/從來(lái)都很美”。即NP1+V+NP2→V+NP2+(之)+NP1。這種就是特殊的話(huà)題句。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">我們可以用現(xiàn)代漢語(yǔ)中的兩個(gè)例句來(lái)加以說(shuō)明:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">衣服喜歡時(shí)髦的,家具追求高檔的。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">→喜歡時(shí)髦的衣服,追求高檔的家具。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">書(shū)法推崇王羲之,繪畫(huà)欣賞顧愷之。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">→推崇王羲之的書(shū)法,欣賞顧愷之的繪畫(huà)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">特殊話(huà)題句處于句首的話(huà)題也可以是VP,如例(3):</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(3)藏書(shū)聞?dòng)硌ǎx記憶仇池。(《秦州雜詩(shī)二十首》之二十)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">VP“藏書(shū)”“讀記”是指稱(chēng)化的,所以可作話(huà)題。在動(dòng)詞后面的NP是與句首的VP有關(guān)的事物,如“禹穴”“仇池”。句中的V是“聞”“憶”。這種句子也可以換成“V+NP+(之)+VP”來(lái)表達(dá),如:聞?dòng)硌ㄖ貢?shū),憶仇池之讀記。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">明陳洪綬作《羲之愛(ài)鵝圖》</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">特殊話(huà)題句處于句首的話(huà)題也可以是AP,如例(4):</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(4)滑憶雕胡飯,香聞錦帶羮。(《江閣臥病走筆寄呈崔盧兩侍御》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">AP“滑”“香”也是指稱(chēng)化的,所以可作話(huà)題。在動(dòng)詞后面的NP是與句首的AP有關(guān)的事物,如“雕胡飯”“錦帶羮”。句中的V是“憶”“聞”。這種句子也可以換成“V+NP+(之)+AP”來(lái)表達(dá),如:憶雕胡飯之滑,聞錦帶羮之香。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">總之,特殊話(huà)題句的結(jié)構(gòu)是:話(huà)題+V+NP,話(huà)題可以是名詞詞組、動(dòng)詞詞組、形容詞詞組。V大多是“憶”“想”“聞”“知”之類(lèi)表感知或認(rèn)知的動(dòng)詞,V后面的NP是與話(huà)題有關(guān)的人或事物。這種特殊話(huà)題句可以換一種句式表達(dá):把原來(lái)在句首作話(huà)題的NP/VP/AP移到(V+NP)后面,構(gòu)成“V+NP+(之)+(NP/VP/AP)”的句式。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">中唐壁畫(huà)《野宴圖》</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">敦煌壁畫(huà)中的宴飲場(chǎng)景</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(二)根據(jù)話(huà)題是NP/VP/AP的不同,舉出杜甫詩(shī)中這些特殊話(huà)題句的例句。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">1.NP1+V+NP2</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(5)寺憶新游處,橋憐再渡時(shí)。(《后游》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">→憶新游處之寺,憐再渡時(shí)之橋。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(6)羽翼懷商老,文思憶帝堯。(《收京三首》之二)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">→懷商老之羽翼,憶帝堯之文思。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(7)(客情投異縣,)詩(shī)態(tài)憶吾曹。(《赴青城縣》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">→憶吾曹之詩(shī)態(tài)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">2.VP+V+NP2</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(8)擇木知幽鳥(niǎo),潛波想巨魚(yú)。(《中宵》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">→知幽鳥(niǎo)之擇木,想巨魚(yú)之潛波。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(9)枕戈憶句踐,渡浙想秦皇。(《壯游》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">→憶句踐之枕戈,想秦皇之渡浙。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(10)退藏恨雨師,健步聞旱魃。(《七月三日亭午已后》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">→恨雨師之退藏,聞旱魃之健步。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(11)失學(xué)從愚子,無(wú)家任老身。(《不離西閣二首》之一)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">→從愚子之失學(xué),任老身之無(wú)家。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(12)刺船思郢客,解水乞吳兒。(《陪鄭廣文游何將軍山林十首》之八)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">→思郢客之刺船,乞吳兒之解水。(乞:贊許。)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(13)傷時(shí)愧孔父,去國(guó)同王粲。(《通泉驛南去通泉縣十五里山水作》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">→愧孔父之傷時(shí),同王粲之去國(guó)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(14)伏柱聞周史,乘槎有漢臣。(《贈(zèng)王二十四侍御契四十韻》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">→聞周史之伏柱,有漢臣之乘槎。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(15)露裛思藤架,煙霏想桂叢。(《遣悶奉呈嚴(yán)鄭公二十韻》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">→思藤架之露裛,想桂叢之煙霏。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(16)歸羨遼東鶴,吟同楚執(zhí)珪。(《卜居》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">→羨遼東鶴之歸,同楚執(zhí)珪之吟。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(17)乞米煩佳客,鈔詩(shī)聽(tīng)小胥。(《贈(zèng)李八秘書(shū)別三十韻》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">→煩佳客之乞米,聽(tīng)小胥之鈔詩(shī)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(18)(筑場(chǎng)憐穴蟻,)拾穗許村童。(《暫往白帝復(fù)還東屯》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">→許村童之拾穗。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">3.AP+V+NP2</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(19)(遲暮少寢食,)清曠喜荊扉。(《甘林》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">→喜荊扉之清曠。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(20)黃落驚山樹(shù),(呼兒?jiǎn)査凤L(fēng)。)(《耳聾》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">→驚山樹(shù)之黃落。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">梅福像</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">下面的例句,同一聯(lián)的兩句,作話(huà)題的,有的是NP,有的是VP。所以另作一類(lèi):</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(21)隱吏逢梅福,游山憶謝公。(《送裴二虬尉永嘉》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">→逢梅福這個(gè)隱吏,憶謝公之游山。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(22)音書(shū)恨烏鵲,號(hào)怒怪熊羆。(《偶題》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">→恨烏鵲之(不傳)音書(shū),怪熊羆之號(hào)怒。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">在杜甫詩(shī)中,有的一聯(lián)中,一句是特殊話(huà)題句,另一句是一般話(huà)題句。如:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(23)勞生愧嚴(yán)鄭,外物慕張邴。(《渼陂西南臺(tái)》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這一聯(lián)的上下兩句,結(jié)構(gòu)原是一樣的。上句是說(shuō):在勞生方面愧對(duì)嚴(yán)鄭(嚴(yán)均平和鄭子真,都是漢代的隱士);下句是說(shuō):在外物(置身物外)方面羨慕張邴(張仲蔚和邴曼容,也是漢代的隱士)。但嚴(yán)鄭是不勞生的,所以和話(huà)題“勞生”無(wú)關(guān),這就是一般話(huà)題句,不能轉(zhuǎn)換為“愧顏鄭之勞生”。而張邴是外物的,和話(huà)題“外物”有關(guān),所以是特殊話(huà)題句,可轉(zhuǎn)換為“慕張邴之外物”。這說(shuō)明特殊話(huà)題句和一般話(huà)題句是有區(qū)別的,但也不能截然分開(kāi)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">鄭子真書(shū)“石虎”</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這種特殊話(huà)題句,在唐代其他詩(shī)人的作品中,以及宋代的詩(shī)詞中都很常見(jiàn)。如:王力曾引過(guò)葉圣陶的幾句話(huà):“‘千古江山,英雄無(wú)覓孫仲謀處。’此在散文為絕對(duì)不通之語(yǔ)。而按照格律諷誦‘英雄無(wú)覓孫仲謀處’八字,自能理會(huì)其為英雄如孫仲謀者更無(wú)覓處之意。”(王力,1962/1990:328)“英雄無(wú)覓孫仲謀處”就是一個(gè)特殊話(huà)題句。“英雄”是話(huà)題,“無(wú)覓”是V,“孫仲謀”是NP2;可以轉(zhuǎn)換為“無(wú)覓孫仲謀這樣的英雄處”。可見(jiàn),了解特殊話(huà)題句,對(duì)閱讀唐宋詩(shī)詞是很有幫助的。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">葉圣陶</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">二、特殊“兼語(yǔ)句”</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">在本節(jié)的標(biāo)題中,“兼語(yǔ)句”是打引號(hào)的。這意思是說(shuō),這些不是通常所說(shuō)的兼語(yǔ)句,而只是借此名目而已。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">真正的兼語(yǔ)句是古漢語(yǔ)的“命弟子往觀”和現(xiàn)代漢語(yǔ)的“叫他來(lái)”之類(lèi)。“弟子”既是“命”的賓語(yǔ),又是“往觀”的主語(yǔ)。“他”既是“叫”的賓語(yǔ),又是“來(lái)”的主語(yǔ)。真正的“兼語(yǔ)”必須跟在使令動(dòng)詞后面,用得不很普遍。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">本節(jié)所說(shuō)的特殊“兼語(yǔ)句”,指的是這樣的結(jié)構(gòu):一個(gè)普通動(dòng)詞帶一個(gè)賓語(yǔ),而在賓語(yǔ)后面又出現(xiàn)一個(gè)形容詞,和前面的賓語(yǔ)構(gòu)成主謂關(guān)系。這種結(jié)構(gòu)在散文中是不會(huì)出現(xiàn)的,但在唐詩(shī)中卻并不少見(jiàn)。如杜甫詩(shī)的句子:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(24)內(nèi)分金帶赤,恩與荔枝青。(《贈(zèng)翰林張四學(xué)士垍》) </span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(25)仰凌棧道細(xì),俯映江木疏。(《五盤(pán)》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(26)云來(lái)氣接巫峽長(zhǎng),月出寒通雪山白。(《古柏行》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(27)半頂梳頭白,過(guò)眉拄杖斑。(《入宅三首》之二)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(28)樽當(dāng)霞綺輕初散,棹拂荷珠碎卻圓。(《宇文晁崔彧重泛鄭監(jiān)前湖》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(29)(患?xì)饨?jīng)時(shí)久,)臨江卜宅新。(《有客》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(30)前登寒山重,(屢得飲馬窟。)(《北征》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(31)明涵客衣凈,(細(xì)蕩林影趣。)(《太平寺泉眼》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(32)舊挹金波爽,(皆傳玉露秋。)(《十六夜玩月》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(33)濟(jì)江元自闊,(下水不勞牽。)(《行次古城店泛江作》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">例(24)“金帶”是“分”的賓語(yǔ),但又是“赤”的主語(yǔ)。“荔枝”也同樣。這兩句應(yīng)讀作“內(nèi)分金帶而金帶赤,恩與荔枝而荔枝青”。或者,可以看作詩(shī)句的意思是“內(nèi)分赤金帶,恩與青荔枝”。“赤”是“金帶”的定語(yǔ),“青”是“荔枝”的定語(yǔ)。只不過(guò)出于詩(shī)律的要求,“赤”和“青”放到句末了。其他的例句都可以同樣理解。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">容漱石作《年年有利圖》</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">值得注意的是例(28)和例(33)。“輕初散”“碎卻圓”“元自闊”,無(wú)論從結(jié)構(gòu)看還是從意義看,都不可能作定語(yǔ)。那么,這兩個(gè)例句只能讀作“樽當(dāng)霞綺而霞綺輕初散,棹拂荷珠而荷珠碎卻圓”,“濟(jì)江而江元自闊”了。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這種句子要和動(dòng)補(bǔ)結(jié)構(gòu)區(qū)分開(kāi)。動(dòng)補(bǔ)結(jié)構(gòu)如:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(34)大聲吹地轉(zhuǎn),高浪蹴天浮。(《江漲》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(35)石角鉤衣破,(藤梢刺眼新。)(《奉陪鄭駙馬韋曲二首》之一)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">例(34)的“轉(zhuǎn)”是動(dòng)詞“吹”的結(jié)果,“浮”是動(dòng)詞“蹴”的結(jié)果。例(35)的“破”是動(dòng)詞“鉤”的結(jié)果。動(dòng)補(bǔ)結(jié)構(gòu)有兩種形式:VCO和VOC。這些例句是VOC。顯然,例(24)—例(33)都不是動(dòng)補(bǔ)結(jié)構(gòu),而是唐詩(shī)中一種特殊句式。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">蕭滌非主編《杜甫全集校注》</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">三、關(guān)系語(yǔ)處于特定位置</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">“關(guān)系語(yǔ)”是王力使用的術(shù)語(yǔ)。王力說(shuō):“散文里也有關(guān)系語(yǔ),但往往限于帶方位詞的方位語(yǔ),如‘江上’‘山中’之類(lèi),或少數(shù)時(shí)間語(yǔ),如‘今日’‘明年’之類(lèi)。詩(shī)句中的關(guān)系語(yǔ)的范圍較廣,非但一切表示方位或時(shí)間的名詞語(yǔ)都可以用為關(guān)系語(yǔ),甚至不表示方位或時(shí)間的名詞語(yǔ)也可用來(lái)表示種種關(guān)系(例如方式、因果等)。又非但名詞語(yǔ)可為關(guān)系語(yǔ),甚至謂語(yǔ)形式和句子形式也可以有此用途。在散文里,關(guān)系語(yǔ)本來(lái)就可以憑空地插入句子里,并不需什么介詞。至于在詩(shī)歌里,就更完全不用介詞了。”(王力,1989:323)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">既然關(guān)系語(yǔ)不用介詞,那就在形式上和一般名詞或名詞詞組完全相同。如果關(guān)系語(yǔ)出現(xiàn)在通常主語(yǔ)、賓語(yǔ)所在的位置上,或者關(guān)系語(yǔ)插入句中,往往會(huì)引起誤解。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">王力著《漢語(yǔ)詩(shī)律學(xué)》</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(一)關(guān)系語(yǔ)出現(xiàn)在通常主語(yǔ)所處的位置上,往往會(huì)誤解為主語(yǔ)。其實(shí)都不是主語(yǔ)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(36)群盜無(wú)歸路,衰顏會(huì)遠(yuǎn)方。(《戲題寄上漢中王三首》之三)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這是說(shuō)由于有群盜,我等都無(wú)路歸鄉(xiāng),只能在衰顏時(shí)會(huì)于遠(yuǎn)方。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(37)親朋滿(mǎn)天地,兵甲少來(lái)書(shū)。(《中宵》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這是說(shuō)親朋遍于四方,但由于甲兵很少來(lái)書(shū)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(38)稻粱須就列,榛草即相迷。(《到村》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這是說(shuō)為了稻粱我必須就列(任職),而家中門(mén)徑就荒蕪了。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(39)天地空搔首,頻抽白玉簪。(《樓上》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這是說(shuō)孤身處于天地之間只能搔白首,抽玉簪。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(40)畫(huà)圖省識(shí)春風(fēng)面,環(huán)佩空歸月夜魂。(《詠懷古跡五首》之三)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這是說(shuō)君王只憑圖畫(huà)認(rèn)識(shí)王昭君,王昭君去后只能在月夜響著環(huán)佩而空歸其魂。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">王昭君像</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(二)關(guān)系語(yǔ)出現(xiàn)在通常賓語(yǔ)所處的位置上,往往會(huì)誤解為賓語(yǔ)。其實(shí)都不是賓語(yǔ)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(41)舟人漁子入浦溆,山木盡亞洪濤風(fēng)。(《戲題王宰畫(huà)山水圖歌》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這是說(shuō)山木由于洪濤風(fēng)而全都低壓。“亞”是不及物動(dòng)詞,沒(méi)有賓語(yǔ)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(42)通籍恨多病,為郎忝薄游。(《夜雨》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這是說(shuō)恨未能通籍(去到朝廷),這是由于多病;忝于為郎(尚書(shū)員外郎),只是為薄祿而宦游。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(43)明年下春水,東盡白云求。(《第五弟豐獨(dú)在江左》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這是說(shuō)明年將乘春水而下江左。“下”的處所沒(méi)有出現(xiàn)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(44)老罷知明鏡,悲來(lái)望白云。(《懷舊》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這是說(shuō)從明鏡中知自己的老罷,悲傷時(shí)只能空望白云。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(45)畫(huà)省香爐違伏枕,山樓粉堞隱悲笳。(《秋興八首》之二)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這是說(shuō)由于伏枕(臥病)而與畫(huà)省香爐相違,山城粉堞隱于悲笳聲中。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">楊倫著《杜詩(shī)鏡銓》</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(三)關(guān)系語(yǔ)插入句中,往往會(huì)誤解為是后面動(dòng)詞或形容詞的主語(yǔ)。其實(shí)這些句子的主語(yǔ)都在句首。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(46)階前短草泥不亂,院里長(zhǎng)條風(fēng)乍稀。(《雨不絕》) </span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這是說(shuō)短草雖沾泥而不亂,長(zhǎng)條因受風(fēng)而乍稀。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(47)葉稀風(fēng)更落,山迥日初沉。(《野望》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這是說(shuō)樹(shù)葉本就稀疏,因受風(fēng)而更落;在遠(yuǎn)處的山邊,紅日初沉。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(48)盤(pán)飧市遠(yuǎn)無(wú)兼味,樽酒家貧只舊醅。(《客至》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這是說(shuō)因市遠(yuǎn)而盤(pán)飧無(wú)兼味,因家貧而樽酒只舊醅。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(49)中丞問(wèn)俗畫(huà)熊頻,愛(ài)弟傳書(shū)彩鹢新。(《奉送蜀州柏二別駕》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這是說(shuō)中丞乘畫(huà)熊車(chē)頻頻問(wèn)俗,愛(ài)弟以彩鹢新來(lái)傳書(shū)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(50)鄰好艱難薄,氓心杼柚焦。(《奉贈(zèng)盧五丈參謀琚》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這是說(shuō)因?yàn)槭朗缕D難而鄰好變薄,因杼柚其空而氓心甚焦。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">浦起龍著《讀杜心解》</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">四、倒裝句</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(一)在杜詩(shī)的注釋中常有人提到“倒裝”。仔細(xì)分析,很多都不是倒裝。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">如:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(51)花妥鶯捎蝶,溪喧獺趁魚(yú)。仇兆鰲注:二句倒裝。本言鶯捎蝶而花墮,獺趁魚(yú)而溪喧耳。(《重過(guò)何氏五首》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這是“因—果”還是“果—因”的問(wèn)題。確實(shí),“鶯捎蝶”是因,“花墮”是果;“獺趁魚(yú)”是因,“溪喧”。但不能說(shuō)詩(shī)句是由果及因的就是倒裝,因?yàn)樵?shī)句除了“因果句”還有“申說(shuō)句”,先說(shuō)果再說(shuō)因的就是申說(shuō)句。“花妥鶯捎蝶,溪喧獺趁魚(yú)”就是申說(shuō)句。這兩種都是正常的句式。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(52)星垂平野闊,月涌大江流。黃生曰:此倒裝句法。(《旅夜書(shū)懷》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這也是“因—果”還是“果—因”的問(wèn)題。而且,既然詩(shī)題是《旅夜書(shū)懷》,那么,杜甫是夜間在船上。他先看到了“星垂”,然后想到“平野闊”;先看到了“月涌”,然后想到“大江流”。這是正常的認(rèn)識(shí)過(guò)程,這樣表達(dá),并沒(méi)有倒裝。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(53)翠深開(kāi)斷壁,紅遠(yuǎn)結(jié)飛樓。仇兆鰲注:斷壁開(kāi)處,見(jiàn)其深翠。飛樓結(jié)處,見(jiàn)其遠(yuǎn)紅。此用倒裝法。(《曉望白帝城鹽山》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這是用顏色詞作話(huà)題。“翠深”的是什么?是開(kāi)斷壁。“紅遠(yuǎn)”的是什么?是“結(jié)飛樓”。這是正常的話(huà)題句,并沒(méi)有倒裝。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(54)綠垂風(fēng)折筍,紅綻雨肥梅。顧宸:此倒裝句。(《陪鄭廣文游何將軍山林十首》之五)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這句同上。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(55)銅梁書(shū)遠(yuǎn)及,珠浦使將旋。師曰:書(shū)及銅梁,卻倒言之。(《廣州段功曹到》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這也是話(huà)題句。“銅梁(地名)”是話(huà)題,“書(shū)遠(yuǎn)及”是述題。不一定要說(shuō)“書(shū)遠(yuǎn)及銅梁”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(56)月明垂葉露,云逐度溪風(fēng)。史炳曰:此以倒裝見(jiàn)巧也。(《秦州雜詩(shī)二十首》之二)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">“月明垂葉露”是正常的句式。“云逐度溪風(fēng)”是“云逐于度溪風(fēng)”,云為度溪風(fēng)所逐。這也不是倒裝。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(57)嘆息謂妻子,我何隨汝曹!何焯曰:倒裝法。(《飛仙閣》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這句的“隨”是使動(dòng)。“我何隨汝曹”是“我何使汝曹隨!”</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(58)客病留因藥,春深買(mǎi)為花。董養(yǎng)性曰:二聯(lián)倒句法也。(《小園》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這句是把介詞結(jié)構(gòu)充當(dāng)?shù)臓钫Z(yǔ)“因藥”和“為花”放在動(dòng)詞后面。這在詩(shī)歌中是允許的,不必說(shuō)是倒裝。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(59)巾拂香余搗藥塵,階除灰死燒丹火。成善楷曰:是搗藥塵余香的倒文……是燒丹火死灰的倒文。(《憶昔行》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這句的“搗藥塵”是“香”的補(bǔ)足,說(shuō)明“香”是搗藥塵之香。“燒丹火”是“灰”的補(bǔ)足,說(shuō)明“灰”是燒丹火指灰。這也是詩(shī)歌中常見(jiàn)的(關(guān)于“補(bǔ)足”,參見(jiàn)蔣紹愚,2023)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(60)委波金不定,照席綺逾依。(《月圓》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這句詩(shī)有不同看法。趙汸曰:“以金波、綺席拆開(kāi)顛倒用之。”胡震亨曰:“疊字為句,不過(guò)合者析之,順者倒之,便成法。如‘委波金不定’,合者析之也。”意思是說(shuō)“波金”是“金波”拆開(kāi)了用。但有另一種分析。趙次公注:“(月光)委于波中則蕩漾而金色不定,照席上則與綺繡相依。”仇兆鰲注也說(shuō):“月注波中,金光搖而不定;月臨席上,綺文依而愈艷。”我贊同趙、仇之說(shuō),這不是倒裝。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">仇兆鰲注《杜少陵全集詳注》</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(二)在杜甫詩(shī)中,真正的倒裝是有的,但不太多。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">如:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(61)饑寒奴仆賤,顏狀老翁為。(《贈(zèng)畢四曜》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這句應(yīng)是“為老翁”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(62)前輩飛騰入,余波綺麗為。(《偶題》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這句應(yīng)是“為綺麗”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(63)蜀江如線(xiàn)針如水,荊岑彈丸心未已。(《荊南兵馬使太常卿趙公大食刀歌》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這句應(yīng)是“水如針”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(64)久拚野鶴如霜鬢,遮莫鄰雞下五更。(《書(shū)堂飲既,夜復(fù)邀李尚書(shū)下馬》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這句應(yīng)是“霜鬢如野鶴”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(65)琴書(shū)散明燭,長(zhǎng)夜始堪終。(《向夕》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這句應(yīng)是“明燭散琴書(shū)”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(66)香稻啄余鸚鵡粒,碧梧棲老鳳凰枝。(《秋興八首》之八)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這句很多人說(shuō)是“鸚鵡啄余香稻粒,鳳凰棲老碧梧枝”的倒裝,其實(shí)不是,這是以“香稻”“碧梧”為話(huà)題的話(huà)題句。但其中“啄余鸚鵡粒”應(yīng)為“鸚鵡啄余粒”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">此外,還有一些語(yǔ)序的錯(cuò)位:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(67)寒天留遠(yuǎn)客,碧海掛新圖。(《觀李固請(qǐng)司馬弟山水圖三首》之一)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這句應(yīng)為“掛碧海新圖”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(68)群山萬(wàn)壑赴荊門(mén),生長(zhǎng)明妃尚有村。(《詠懷古跡五首》之八)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這句應(yīng)為“尚有生長(zhǎng)明妃村”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(69)咄咄寧書(shū)字,冥冥欲避矰。(《寄峽州劉伯華使君四十韻》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這句用《世說(shuō)新語(yǔ)·黜免》殷浩被廢“唯作‘咄咄怪事’四字而已”之典。本應(yīng)作“寧書(shū)咄咄字”,因與“冥冥”對(duì)仗而把“咄咄”提前。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(70)同舍晨趨侍,胡為淹此留。(《更題》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這句應(yīng)為“胡為此淹留”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">以上討論的都是五言或七言句內(nèi)的句式問(wèn)題。但在比這高一層次的一聯(lián)之中,或幾聯(lián)之間,還有一些特殊句式。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">《世說(shuō)新語(yǔ)》</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">五、連貫句</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">唐詩(shī)一般是兩句一聯(lián),一聯(lián)之中的兩句,是兩個(gè)獨(dú)立的句子。但有的一聯(lián)才是一個(gè)句子,上句和下句要連起來(lái)讀。這在古代,稱(chēng)之為“十字句”或“十四字句”,我們把它稱(chēng)為“連貫句”。如:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(71)荒哉隋家帝,制此今頹朽。(《九成宮》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這一聯(lián)主語(yǔ)“隋家帝”在上句,謂語(yǔ)“制此今頹朽”為下句。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(72)飄蕭覺(jué)素發(fā),凜欲沖儒冠。(《義鶻行》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這一聯(lián)應(yīng)把“素發(fā)凜欲沖儒冠”連起來(lái)讀。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(73)還瞻魏太子,賓客減應(yīng)劉。(《重題》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這一聯(lián)是說(shuō),魏太子的賓客減少了應(yīng)劉(應(yīng)玚和劉楨)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(74)早鳧江檻底,雙影謾飄飖。(《西閣三度期大昌嚴(yán)明府同宿不到》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這句是說(shuō):在江檻底,早鳧的雙影謾(空)飄飖。(這是用王喬之典,此處不詳述。)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(75)縱使盧王操翰墨,劣于漢魏近風(fēng)騷。(《戲?yàn)榱^句》之三)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這一聯(lián)的“縱使”,從“盧王”一直管到“近風(fēng)騷”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(76)扁舟不獨(dú)如張翰,皂帽應(yīng)兼似管寧。(《嚴(yán)中丞枉駕見(jiàn)過(guò)》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這一聯(lián)是說(shuō)自己“不獨(dú)扁舟如張翰,應(yīng)兼皂帽似管寧”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(77)數(shù)杯君不見(jiàn),都已遣沉冥。(《軍中醉歌寄沈八劉叟》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">王嗣奭注:“飲止數(shù)杯,而君不見(jiàn)我之醉已沉冥。十字為句。”</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(78)敢違漁父問(wèn),從此更南征?(《陪裴使君登岳陽(yáng)樓》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">浦起龍?jiān)唬骸敖Y(jié)聯(lián)十字為句,言敢違垂問(wèn)而去乎?”</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(79)由來(lái)具飛檝,暫擬控鳴弦。(《秋日夔府詠懷》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">趙次公注:“兩句通義,言楫飛之疾,如箭之往也。”</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(80)寡妻從為郡,兀者安堵墻。(《入衡州》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這一聯(lián)有不同解釋。趙次公曰:“言寡妻平日遭擾,自從崔太守為郡之后,如兀足者之安于堵墻之下,不復(fù)驚動(dòng)也。” 仇注:“寡妻從郡,謂瓘無(wú)姬妾之好。兀者安堵,能使殘疾者得所。”浦起龍?jiān)唬骸啊哑迯摹?jiàn)其約己。‘兀者安’,見(jiàn)其仁民。”如果依趙注,則為連貫句。如果依仇注和浦注,就不是連貫句。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">王嗣奭撰《杜臆》</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">六、二聯(lián)相續(xù)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">葛立方《韻語(yǔ)陽(yáng)秋》卷一:“子美詩(shī)以后二句續(xù)前二句處甚多。如《寄張山人》詩(shī):‘曹植休前輩,張芝更后身。數(shù)篇吟可老,一字買(mǎi)堪貧。’《喜杜觀到》詩(shī)云:‘待爾嗔烏鵲,拋書(shū)示鹡鸰。枝間喜不去,原上急曾經(jīng)。’《晴》詩(shī)云:‘啼鳥(niǎo)爭(zhēng)引子,鳴鶴不歸林。下食遭泥去,高飛恨久陰。’《臥病》詩(shī)云:‘滑憶雕菰飯,香聞錦帶羮。溜匙兼暖腹,誰(shuí)欲致杯罌。’如此之類(lèi)多矣。此格起于謝靈運(yùn)《廬陵王之墓下》詩(shī)云:‘延州協(xié)心許,楚老惜蘭芳。解劍竟何及,撫墳徒自傷。’李太白亦時(shí)有此格,‘毛遂不墮井,曾參寧殺人。虛言誤公子,投杼感慈親’是也。”</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">《韻語(yǔ)陽(yáng)秋》所舉的前后兩聯(lián)在語(yǔ)義上相續(xù),都是一與三相續(xù),二與四相續(xù)。如《寄張山人》,一和三都是說(shuō)張山人之詩(shī)文,二和四都是說(shuō)張山人的書(shū)法。《喜杜觀到》,一和三都是說(shuō)烏鵲,二和四都是說(shuō)鹡鸰。《晴》,一和三都是說(shuō)啼烏,二和四都是說(shuō)鳴鶴。《臥病》,一和三都是說(shuō)雕菰飯,二和四都是說(shuō)錦帶羹。但杜甫詩(shī)中,還有另一種情況:一與四相續(xù),二與三相續(xù)。下面分別舉例。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">葛立方著《韻語(yǔ)陽(yáng)秋》</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(一)一與三相續(xù),二與四相續(xù)(《韻語(yǔ)陽(yáng)秋》已舉的例句不列入)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(81)葉縣郎官宰,周南太史公。神仙才有數(shù),流落意無(wú)窮。(《敬簡(jiǎn)王明府》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">一與三相續(xù),都是說(shuō)王明府。二與四相續(xù),都是說(shuō)自己。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(82)空外一鷙鳥(niǎo),河間雙白鷗。飄飖搏擊便,容易往來(lái)游。(《獨(dú)立》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">一與三相續(xù),都是說(shuō)鷙鳥(niǎo)。二與四相續(xù),都是說(shuō)白鷗。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(83)拾遺曾奏數(shù)行書(shū),懶性從來(lái)水竹居。奉引濫騎沙苑馬,幽棲真釣錦江魚(yú)。(《奉酬嚴(yán)公寄題野亭之作》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">一與三相續(xù),都是說(shuō)自己在任左拾遺時(shí)的事。二與四相續(xù),都是說(shuō)自己在成都草堂時(shí)的事。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(84)石鏡通幽魄,琴臺(tái)隱絳唇。送終惟糞土,結(jié)愛(ài)獨(dú)荊榛。(《贈(zèng)王二十四侍御契四十韻》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這是寫(xiě)古跡石鏡和琴臺(tái)。石鏡是古蜀王開(kāi)明妃的墓表,琴臺(tái)是是司馬相如彈琴之處。一與三說(shuō)石鏡,二與四說(shuō)琴臺(tái)。趙次公注:“初以石鏡送終,今墓中人已糞土矣;以琴臺(tái)以結(jié)夫妻之情,今則徒生荊棘矣。”</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(85)枚乘文章老,河間禮樂(lè)存。悲秋宋玉宅,失路武陵源。(《奉漢中王手札》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">第一句以枚乘自比,第三句“悲秋”說(shuō)的是自己。第二句以河間王比漢中王,第四句“失路”說(shuō)的是漢中王。王嗣奭曰:“‘悲秋’亦自謂,‘失路’謂王。公之悲同宋玉,自不必言;王以帝之叔父而謫為刺史,是亦失路者也。”</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">枚乘像</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(二)一與四相續(xù),二與三相續(xù)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(86)君不見(jiàn)道邊廢棄池,君不見(jiàn)前者摧折桐。百年死樹(shù)中琴瑟,一斛舊水藏蛟龍。(《君不見(jiàn)簡(jiǎn)蘇徯》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">一與四相續(xù),說(shuō)的是廢棄池中曾藏蛟龍。二與三相續(xù),說(shuō)的是摧折桐中琴瑟之用。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(87)神女峰娟妙,昭君宅有無(wú)。曲留明怨惜,夢(mèng)盡失歡娛。(《大歷三年春白帝城放船出瞿塘峽》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">一與四相續(xù),說(shuō)的是神女峰上楚襄王之夢(mèng)。二與三相續(xù),說(shuō)的是昭君和她彈奏的曲。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(88)悠悠回赤壁,浩浩略蒼梧。帝子留遺恨,曹公屈壯圖。(《過(guò)南岳入洞庭湖》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">一與四相續(xù),說(shuō)的是曹操的赤壁之?dāng) 6c三相續(xù),說(shuō)的是帝子的蒼梧之恨。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這些相續(xù)的二聯(lián),如果不管平仄和對(duì)仗,而僅看語(yǔ)義的聯(lián)系,那么,例(81)就該說(shuō)成“葉縣郎官宰,神仙才有數(shù)。周南太史公,流落意無(wú)窮。”例(86)就該說(shuō)成“君不見(jiàn)道邊廢棄池,一斛舊水藏蛟龍。君不見(jiàn)前者摧折桐,百年死樹(shù)中琴瑟。”我們閱讀的時(shí)候,應(yīng)該把相續(xù)的句子連起來(lái)理解。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">曹操像</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">余論</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">上面,我們對(duì)杜甫詩(shī)中一些有特殊句式的詩(shī)句做了分析和說(shuō)明,這對(duì)我們閱讀鑒賞詩(shī)詞是有幫助的。但是,我們也要說(shuō)明,古代詩(shī)詞的語(yǔ)言畢竟是一種藝術(shù)的語(yǔ)言,有一些句子是高度凝縮的,不可能對(duì)每一個(gè)句子都作出清晰的句子分析。下面舉杜甫詩(shī)的一些例句。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(89)憶昔咸陽(yáng)都市合,山水之圖張賣(mài)時(shí)。巫峽曾經(jīng)寶屏見(jiàn),楚宮猶對(duì)碧峰疑。(《夔州歌十絕句》之八)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這幾句是說(shuō)夔州的山水曾在圖畫(huà)上見(jiàn)過(guò)。最后一句“楚宮猶對(duì)碧峰疑”,意思是對(duì)著碧峰,想到《高唐賦》里所說(shuō)的楚王宮;對(duì)楚王宮是否真的存在,感到懷疑。但這個(gè)句子該如何分析?“疑”是什么句子成分?這不好回答。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(90)秋覺(jué)追隨盡,來(lái)因孝友偏。清談見(jiàn)滋味,爾輩可忘年。(《九月一日過(guò)孟十二倉(cāng)曹十四主簿兄弟》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">前面兩句,顧宸注云:“‘追隨盡’,言公所與往來(lái)之人絕少,惟孟氏兄弟,孝而兼友,故不覺(jué)其偏愛(ài)耳。”把“偏”解釋為“偏愛(ài)”,有點(diǎn)勉強(qiáng)。可能杜甫之意是說(shuō)盡管“追隨盡”,但孟氏兄弟偏偏來(lái)了。但把“偏”放在句末,這個(gè)句子怎樣分析?</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(91)匣琴虛夜夜,手板自朝朝。金吼霜鐘徹,花催蠟炬銷(xiāo)。(《西閣三度期大昌嚴(yán)明府同宿不到》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這四句是寫(xiě)三夜等候嚴(yán)明府不至。一二句說(shuō)每夜都空開(kāi)著琴匣,而嚴(yán)少府卻仍自去辦官事了。三四句寫(xiě)一直等到天亮,直到晨鐘響了,蠟炬也燒完了。“花”指燭花,這句不難懂。但“金吼霜鐘徹”一句不好分析:什么叫“金吼”?其實(shí)“金”就是指“霜鐘”;在“霜鐘”之外,在句首再用一個(gè)“金”字,只是為了和下一句句首的“花”對(duì)仗。這句無(wú)法分析,只能意會(huì):是說(shuō)霜鐘已經(jīng)響徹了。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(92)南征問(wèn)懸榻,東逝想乘桴。濫竊商歌聽(tīng),時(shí)憂(yōu)卞泣誅。(《舟出江陵南浦奉寄鄭少尹審》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">最后一句“時(shí)憂(yōu)卞泣誅”,是說(shuō)時(shí)常擔(dān)憂(yōu)遭到像卞和一樣的誅伐。“卞泣誅”大概是說(shuō)使卞和哭泣之誅。但這三個(gè)字的結(jié)構(gòu)無(wú)法分析。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">卞和像</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">有的句子不好分析是因用典而造成的。如:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(93)佳聲期共遠(yuǎn),雅節(jié)在周防。明白山濤鑒,嫌疑陸賈裝。(《送魏二十四司直充嶺南掌選》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這四句是杜甫對(duì)魏的囑咐。最后兩句用山濤之典和陸賈之典。山濤“前后選舉,周遍內(nèi)外,而并得其才”(《晉書(shū)·山濤傳》)。“高祖使賈賜佗印為南越王。賈至……(佗)賜賈橐中裝直千金”(《漢書(shū)·陸賈傳》)。第三句的意思是清楚的:希望魏掌選時(shí)要和山濤一樣明白。第四句不好懂:“陸賈裝”和“嫌疑”是什么關(guān)系?趙次公于第四句注:“此又以戒之廉。今魏君往嶺南充掌選判官,如有千金之裝如陸賈,則為嫌疑矣。”據(jù)此,則“陸賈裝(如陸賈一樣受他人之金)”是一種“嫌疑”。那么,在這件事情上杜甫又如何囑咐魏呢?這就要和第二句“雅節(jié)在周防”聯(lián)系起來(lái)。趙次公于第二句注:“戒魏之佐選事如下句也。”這樣,杜甫的意思是在“嫌疑陸賈裝”一事上需要“周防”。這就是我們?cè)谏厦嫠f(shuō)的“二聯(lián)相續(xù)”,上一聯(lián)的第二句是和下一聯(lián)的第四句有聯(lián)系的,杜甫是囑咐魏要防止受他人之金。但這層意思在字面上沒(méi)有明顯地表達(dá)出來(lái),只能讓細(xì)心的讀者自己去體會(huì)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">陸賈像</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(94)黠吏因封己,公才或守雌。燕王買(mǎi)駿骨,渭老得熊羆。(《贈(zèng)崔十三評(píng)事公輔》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">最后兩句,浦起龍注:“‘買(mǎi)駿’‘得熊’,為國(guó)進(jìn)賢之謂。”“渭老得熊羆”,用的是周文王得姜太公之典,“西伯將出獵,卜之,曰:‘所獲非龍非彲,非虎非羆;所獲霸王之輔。’”結(jié)果遇到了姜太公(《史記·齊太公世家》)。詩(shī)中的“渭老”指姜太公,但為什么《史記》說(shuō)“所獲”“非虎非羆”,而杜甫詩(shī)說(shuō)“渭老得熊羆”?而且,在句法上,“渭老”和“熊羆”是什么關(guān)系(這不是特殊話(huà)題句)?這個(gè)問(wèn)題無(wú)法回答。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">圖片</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">姜太公像</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">但這些難以分析的句子終屬少數(shù),絕大部分詩(shī)句還是可以分析的。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">[原文載于《清華大學(xué)學(xué)報(bào)》(哲學(xué)社會(huì)科學(xué)版)2024年第3期,作者:蔣紹愚,北京大學(xué)中文系]</span></p>
主站蜘蛛池模板: 方山县| 华蓥市| 凌云县| 南岸区| 手机| 勐海县| 虞城县| 时尚| 建宁县| 盘山县| 浠水县| 武隆县| 敦煌市| 汤阴县| 阳谷县| 进贤县| 蒙城县| 无为县| 黑龙江省| 方城县| 丹江口市| 绥宁县| 瑞金市| 苍南县| 高碑店市| 迭部县| 衡南县| 新安县| 北票市| 商洛市| 通城县| 梅河口市| 天气| 蒙阴县| 张北县| 织金县| 婺源县| 环江| 江北区| 普洱| 武胜县|